Το τοίχωμα της αορτής, όπως και το τοίχωμα κάθε αρτηρίας, αποτελείται από 3 στρώματα (χιτώνες), το εσωτερικό, το μεσαίο και το εξωτερικό. Ο αορτικός διαχωρισμός είναι μια σοβαρή κατάσταση κατά την οποία το εσωτερικό από τα 3 στρώματα του τοιχώματος της αορτής σχίζεται. Το αίμα εισέρχεται μέσα στο σχίσιμο και το εσωτερικό στρώμα ξεχωρίζει (διαχωρίζεται) από το μεσαίο. Αν το νέο κανάλι με αίμα που δημιουργείται μεταξύ εσωτερικού και μεσαίου στρώματος του τοιχώματος της αορτής ραγεί προς τα έξω, ο αορτικός διαχωρισμός μπορεί να αποβεί μοιραίος.

Ο αορτικός διαχωρισμός αποτελεί μία σχετικά ασυνήθης παθολογική κατάσταση. Παρατηρείται συχνότερα στους άνδρες στην 6η με 7η δεκαετία της ζωής. Τα συμπτώματα μιμούνται άλλες συχνότερες καταστάσεις και αυτό οδηγεί σε καθυστέρηση της διάγνωσης. Η έγκυρη διάγνωση της νόσου αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες επιβίωσης.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του αορτικού διαχωρισμού μοιάζουν με αυτά ενός καρδιακού επεισοδίου. Έτσι, μπορεί να εμφανιστούν:

• Ξαφνικός, πολύ έντονος πόνος στο στήθος ή στην πλάτη, που περιγράφεται σαν σχίσιμο με επέκταση προς το λαιμό ή το κάτω μέρος της πλάτης.
• Απώλεια αισθήσεων
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Ξαφνική δυσκολία στην ομιλία, απώλεια όρασης, αδυναμία ή παράλυση της μιας πλευράς του σώματος, όπως συμβαίνει σε εγκεφαλικά επεισόδια.
• Αδύναμος σφυγμός στο ένα χέρι σε σχέση με το άλλο.

Σε περίπτωση σοβαρού πόνου στο στήθος, λιποθυμίας, δυσκολίας στην αναπνοή και συμπτωμάτων εγκεφαλικού επεισοδίου είναι απαραίτητη η άμεση ιατρική φροντίδα. Οι καταστάσεις αυτές δεν σημαίνουν πάντα μια πιο σοβαρή κατάσταση, αλλά είναι αναγκαίο να ελεγχθούν το συντομότερο δυνατό.

Αιτίες

Ο αορτικός διαχωρισμός παρατηρείται σε περιοχή του αορτικού τοιχώματος που είναι αδύναμο. Η υψηλή αορτική πίεση για χρόνια μπορεί να προκαλέσει αυτή την αδυναμία του τοιχώματος. Κάποιοι ασθενείς γεννιούνταν με αδύναμη και μεγάλη αορτή. Σπανιότερα ο διαχωρισμός μπορεί να είναι αποτέλεσμα μεγάλου τραυματισμού στο θώρακα, όπως για παράδειγμα σε αυτοκινητιστικό ατύχημα.

Υπάρχουν 2 μεγάλες ομάδες διαχωρισμού

Τύπου Α: Πρόκειται για τον πιο επικίνδυνο τύπο με το πρόβλημα να αφορά το αρχικό τμήμα της αορτής (αυτό που ξεκινά απ’ευθείας από την καρδιά)
Ο τύπος αυτός μπορεί να επεκταθεί προς την κοιλιά

Τύπου Β: Αφορά περιφερικότερο τμήμα της αορτής (όχι αυτό που ξεκινά απ’ την καρδιά) το οποίο, ομοίως με τον τύπο Α, μπορεί να επεκταθεί προς την κοιλιά.

Παράγοντες κινδύνου

• Υπέρταση (μη ελεγχόμενη, αυξημένη αρτηριακή πίεση)
• Σκλήρυνση των αρτηριών (αθηροσκλήρυνση)
• Προ-υπάρχον αορτικό ανεύρυσμα
• Παθολογικά γονίδια που έχουν σαν αποτέλεσμα την κατασκευή εκ γενετής αδύναμου αορτικού τοιχώματος
• Φύλο. Οι άνδρες ασθενείς έχουν περίπου διπλάσια πιθανότητα να υποστούν αορτικό διαχωρισμό.
• Ηλικία. Τα περισσότερα περιστατικά αποτελούνται μεταξύ 60-80 ετών.
• Χρήση κοκαϊνης
• Εγκυμοσύνη. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις

Επιπλοκές

Ο αορτικός διαχωρισμός μπορεί να οδηγήσει σε:

• Θάνατο λόγω σοβαρής εσωτερικής αιμορραγίας
• Σοβαρή βλάβη οργάνου όπως τα νεφρά ή το έντερο.
• Εγκεφαλικό επεισόδιο
• Βλάβη καρδιακής βαλβίδος ή συλλογή αίματος μέσα στον υμένα που περιβάλλει την καρδιά, εμποδίζοντας την λειτουργία της.

Διαγνωστικές εξετάσεις

Η διάγνωση του αορτικού διαχωρισμού πολλές φορές είναι δύσκολη λόγω παρόμοιων συμπτωμάτων με άλλες παθολογικές καταστάσεις.

Ο γιατρός υποπτεύεται τον διαχωρισμό όταν:

• Υπάρχει ιστορικό έντονου πόνου στο στήθος που περιγράφεται ως σχίσιμο.
• Διεύρυνση της αορτής σε απλή ακτινογραφία θώρακος
• Διαφορά αρτηριακής πίεσης μεταξύ δεξιού και αριστερού χεριού.

Εξετάσεις που ¨βλέπουν¨ με μεγάλη ακρίβεια τον διαχωρισμό είναι:

• Υπερηχογράφημα καρδιάς δια του οισοφάγου. Η κεφαλή του υπερήχου εισάγεται στον οισοφάγο και έτσι μπορεί να ¨δει¨ την καρδιά και το αρχικό τμήμα της αορτής που ξεκινά από αυτό.
• Αξονική τομογραφία με χρήση ειδικών φαρμάκων ¨σκιαγραφικών¨. Στην εξέταση αυτή παράγονται πολλαπλές απλές ακτινογραφίες και έτσι παίρνουμε λεπτομερή εικόνα της αορτής.
• Μαγνητική τομογραφία. Με τη χρήση μαγνητικού πεδίου και ραδιοκυμάτων δημιουργούνται λεπτομερείς εικόνες των αγγείων.

Θεραπεία

Ο αορτικός διαχωρισμός είναι επείγουσα ιατρική κατάσταση και η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από την περιοχή της αορτής που πάσχει.

Η φαρμακευτική θεραπεία αφορά αντιϋπερτασικά φάρμακα, που σκοπό έχουν την διατήρηση της αρτηριακής πιέσεως και του καρδιακού ρυθμού σε χαμηλά επίπεδα, προκειμένου να σταματήσει η επέκταση της βλάβης.

Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει, είτε την αφαίρεση του πάσχοντος αορτικού τμήματος και αντικατάστασή του με συνθετικού μοσχεύματος, είτε τη χρήση stents (ενδονάρθηκες) που κλείνουν το σχίσιμο της αορτής εκ των έσω (ενδοαυλικά).

Πρόληψη

Κατάλληλες πρακτικές για την πρόληψη του αορτικού διαχωρισμού είναι:

• Έλεγχος αρτηριακής πιέσεως.
• Διακοπή καπνίσματος
• Έλεγχος σωματικού βάρους (δίαιτα πτωχή σε αλάτι και πλούσια σε φρούτα και λαχανικά), συχνή άσκηση
• Ζώνη ασφαλείας στο αυτοκίνητο για αποφυγή σοβαρού τραυματισμού στο στήθος σε περίπτωση ατυχήματος
• Συνεργασία με το γιατρό σου, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις οικογενειακού ιστορικού διαχωρισμού.