Έχεις ενόχληση στην περιοχή της γάμπας, κατά το περπάτημα, η οποία υποχωρεί με την ξεκούραση; Αν ναι, μπορεί να πάσχεις από περιφερική αρτηριοπάθεια (γνωστή και ως περιφερική αγγειοπάθεια ή περιφερική ισχαιμία των κάτω άκρων). Η πάθηση αυτή οφείλεται σε αποκλεισμό των αρτηριών των κάτω άκρων από υλικό που αναπτύσσεται σταδιακά μέσα στις αρτηρίες, εμποδίζοντας την φυσιολογική ροή του αίματος προς τους διψασμένους, για οξυγόνο και άλλες θρεπτικές ουσίες, ιστούς. Το υλικό που ‘μπλοκάρει΄ τις αρτηρίες αποτελείται κυρίως από λίπη και είναι γνωστό ως αθηρωματική πλάκα.

Ποιοι κινδυνεύουν από περιφερική αγγειοπάθεια;

Η νόσος παρατηρείται κυρίως σε ασθενείς άνω των 50 ετών, άνδρες, με ιστορικό διαβήτη, υψηλής πίεσης, υψηλής χοληστερίνης, καπνίσματος, στεφανιαίας νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου ή οικογενειακού ιστορικού των αναφερόμενων νοσημάτων.

Γιατί προβλήματα των αρτηριών των ποδιών έχουν συνέπειες και σε άλλα όργανα; (όπως καρδιά και εγκέφαλος);

Η κατάσταση που οδηγεί σε κλείσιμο των αρτηριών, με την ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών, ονομάζεται αθηρωσκλήρυνση. Η αθηρωσκλήρυνση είναι συστηματική νόσος και μπορεί να προσβάλει όλα τα αγγεία του σώματος, με μεγαλύτερη συχνότητα όμως τα αγγεία της καρδιάς (γνωστά ως στεφανιαία), του εγκεφάλου και τις καρωτίδες αρτηρίες (θέτοντας το κίνδυνο για εγκεφαλικά επεισόδια).

Με άλλα λόγια, οι ασθενείς με περιφερική αγγειοπάθεια είναι πολύ πιθανό να έχουν αντίστοιχες βλάβες (αθηρωματικές πλάκες) στα αγγεία τις καρδιάς, του εγκεφάλου και στις καρωτίδες αρτηρίες του λαιμού. Αυτός είναι και ο λόγος που οι ασθενείς με περιφερική αγγειοπάθεια έχουν 2-6 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου από καρδιακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Μπορεί να πάσχω από περιφερική αγγειοπάθεια και να μην έχω συμπτώματα στα πόδια μου;

Η περιφερική αγγειοπάθεια αναπτύσσεται κατά την διάρκεια πολλών ετών. Στα αρχικά της στάδια δεν υπάρχει κανένα σύμπτωμα. Έτσι, μόνο ένας στους 3 ασθενείς με περιφερική αγγειοπάθεια έχει κάποια ενόχληση στα πόδια, η οποία οφείλεται στη νόσο. Οι 2 στους 3 ασθενείς όμως, που δεν έχουν κάποιο σημάδι περιφερικής αγγειοπάθειας, διατρέχουν περίπου τον ίδιο κίνδυνο θανάτου από καρδιακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο, με αυτούς που έχουν ενοχλήματα στα πόδια τους.

Επιπλέον, τα ενοχλήματα στα κάτω άκρα (αποτέλεσμα των κλεισμένων αρτηριών), πολλές φορές δεν είναι πολύ χαρακτηριστικά, υποβαθμίζονται, δεν τραβούν την προσοχή του ασθενή και αποδίδονται απλά σε ‘γήρανση’. Το αποτέλεσμα είναι οι ασθενείς να μην αναζητούν έγκαιρα βοήθεια και να χάνεται έτσι η ευκαιρία να διαγνωστούν επικίνδυνες για την ζωή καταστάσεις, όπως η στεφανιαία νόσος της καρδιάς ή η καρωτιδική νόσος (σημαντική αιτία εγκεφαλικών!).

‘Είναι πολύ σημαντικό να συζητάς με τον γιατρό σου κάθε ενόχλημα στους μηρούς ή τις γάμπες γιατί τα ενοχλήματα αυτά μπορεί να είναι σημάδια σοβαρών αρτηριακών νοσημάτων...’

Όταν παρουσιάζονται συμπτώματα, αυτά ποιά είναι;

• Αίσθημα κόπωσης, κούραση ή απλά πόνος στις γάμπες, τους μηρούς ή τους γλουτούς. Τα ενοχλήματα αυτά εμφανίζονται μόνο μετά από περπάτημα και πάντα υποχωρούν (μέσα σε 10 λεπτά) με την ανάπαυση. Τα συμπτώματα αυτά είναι γνωστά με τον ιατρικό όρο ‘διαλείπουσα χολώτητα’, οποίος περιγράφει την κατάσταση του ασθενή που ‘χωλαίνει’ (κουτσαίνει), ‘διαλειπόντως’ (περιοδικά).
• Ισχυρός πόνος στα δάκτυλα ή τα πόδια ακόμα και στην ηρεμία, κατάσταση που εμποδίζει ακόμα και τον ύπνο.
• Πληγές ή νεκρώσεις (γάγγραινα) στα δάκτυλα ή τα πόδια, οι οποίες είτε αργούν πάρα πολύ να επουλωθούν, ή δεν επουλώνονται καθόλου.

Με πιο τρόπο μπορώ να δω αν πάσχω από περιφερική αγγειοπάθεια;

Η διάγνωση της περιφερικής αρτηριοπάθειας είναι εργαστηριακή και όχι κλινική! Αυτό σημαίνει ότι δεν ανακαλύπτουμε τους αγγειοπαθείς με βάση τα κλινικά τους συμπτώματα, μιας και οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν κανένα σύμπτωμα, αλλά με μια συγκεκριμένη εργαστηριακή μέθοδο, η οποία μετρά την ποσότητα αίματος που φτάνει στα πόδια! Η μέθοδος αυτή ΔΕΝ είναι το λεγόμενο αρτηριακό τρίπλεξ των κάτω άκρων, αλλά μιά απλούστερη και ταυτοχρόνως ακριβέστερη μέθοδος, η οποία καλείται ‘σφυροβραχιόνιος ή κνημοβραχιόνιος δείκτης’.

Αυτό γίνεται είναι η μέτρηση των αρτηριακών πιέσεων στο επίπεδο των αστραγάλων, με την βοήθεια πιεσομέτρου (όπως αυτό που μετρά την αρτηριακή μας πίεση στο χέρι) και μιας συσκευής υπερήχων (Doppler) η οποία ανιχνεύει την αιματική ροή. Με τον ίδιο τρόπο μετράμε και την αρτηριακή πίεση στο χέρι. Εν συνεχεία, υπολογίζουμε τον λόγο της πίεσης του ποδιού προς την πίεση του χεριού. Το αποτέλεσμα αυτής της διαίρεσης είναι ο λεγόμενος κνημοβραχιόνιος δείκτης.

Φυσιολογικά, οι αρτηριακές πιέσεις στο επίπεδο των αστραγάλων είναι λίγο μεγαλύτερες από αυτές του χεριού. Πρακτικά, όμως, οι πιέσεις ποδιού και χεριού θεωρούνται ισοδύναμες. Έτσι, ο φυσιολογικός δείκτης είναι περίπου 1,0. Σε περίπτωση περιφερικής αγγειοπάθειας οι πιέσεις στο επίπεδο των αστραγάλων μειώνονται σε σχέση με αυτή του χεριού, με αποτέλεσμα ο κνημοβραχιόνιος δείκτης να μειώνεται ανάλογα.

Όταν ο κνημοβραχιόνιος δείκτης υπολογίζεται μικρότερος από 0.9, τότε μιλάμε για περιφερική αγγειοπάθεια και αυτός είναι ο ορισμός της!

Δείκτης μεταξύ 0.9 και 0.71 δηλώνει ήπια νόσο, δείκτης μεταξύ 0.7 και 0.51 δηλώνει μέτρια νόσο και όταν ο δείκτης είναι μικρότερος από 0.5 μιλάμε για σοβαρή νόσο, με σαφή απειλή της βιωσιμότητας του ποδιού.

Πότε πρέπει να γίνεται προληπτικός έλεγχος για περιφερική αγγειοπάθεια με την μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη;

Οι κατευθυντήριες οδηγίες από τη Αμερικάνικη Αγγειοχειρουργική Εταιρεία έχουν ως εξής:

• Όλοι οι συνάνθρωποί μας, πάνω από 65 ετών, πρέπει να ελέγχονται για περιφερική αγγειοπάθεια με την μέτρηση κνημοβραχιόνιου δείκτη.
• Όλοι οι συνάνθρωποί μας, άνω των 50 ετών, με ιστορικό διαβήτη ή καπνίσματος, πρέπει να υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο για περιφερική αγγειοπάθεια.

Οι παραπάνω οδηγίες είναι οι ίδιες και για τους άνδρες και για τις γυναίκες.